Γενικές Πληροφορίες για το Διαβήτη

Ο διαβήτης είναι μια διαταραχή του μεταβολισμού των σακχάρων, η οποία παρουσιάζεται όταν ο οργανισμός είτε δεν παράγει επαρκείς ποσότητες ινσουλίνης (ορμόνη που ρυθμίζει τη γλυκόζη αίματος) είτε δεν μπορεί να αξιοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη που παράγει.

Υπάρχουν δύο κυρίως τύποι διαβήτη, τα χαρακτηριστικά των οποίων παρουσιάζονται στον πίνακα. Ο διαβήτης τύπου 1 οφείλεται σε καταστροφή των κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη μέσω αυτοάνοσου μηχανισμού. Ο διαβήτης τύπου 1 εμφανίζεται συνήθως σε ανθρώπους που έχουν ένα ή περισσότερα γονίδια τα οποία τους καθιστούν ευπαθείς στη νόσο, με ή χωρίς οικογενειακό ιστορικό διαβήτη τύπου 1. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι πολύ πιο συχνός και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη προδιαθεσικών παραγόντων, όπως γενετικά αίτια (οικογενειακό ιστορικό, αυξημένος κίνδυνος σε ορισμένες εθνικές ομάδες) και περιβαλλοντικές συνθήκες (μη υγιεινή διατροφή, παχυσαρκία, έλλειψη σωματικής δραστηριότητας).

Πίνακας. Χαρακτηριστικά του διαβήτη τύπου 1 και 2

Ο διαβήτης αποτελεί ένα ολοένα και αυξανόμενο πρόβλημα της δημόσιας υγείας, και η συχνότητά του είναι μεγαλύτερη σε μεγαλύτερες ηλικίες. Σήμερα, 382 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από διαβήτη και ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί στα 592 εκατομμύρια μέχρι το 2035. Το ανησυχητικό είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, ο διαβήτης τύπου 2 αρχίζει να παρουσιάζεται σε παιδιά και εφήβους, γεγονός που συνδέεται κυρίως με την αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας.

Η υγιεινή διατροφή, η τακτική σωματική άσκηση, η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους και η αποφυγή του καπνίσματος μπορούν να προλάβουν ή να καθυστερήσουν την εκδήλωση του διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον, τα μέτρα αυτά διευκολύνουν τη ρύθμιση της γλυκόζης αίματος και βοηθούν στην πρόληψη επιπλοκών σε άτομα που ήδη πάσχουν από διαβήτη.

Στα χαρακτηριστικά συμπτώματα του διαβήτη περιλαμβάνονται η υπερβολική αποβολή ούρων (πολυουρία), η υπερβολική δίψα (πολυδιψία), η ξηροστομία, το διαρκές αίσθημα πείνας, η απώλεια βάρους, η θολή όραση, η υπνηλία και η εύκολη κόπωση. Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να εμφανιστούν ξαφνικά (διαβήτης τύπου 1) ή προοδευτικά (διαβήτης τύπου 2). Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο διαβήτης τύπου 2 είναι ασυμπτωματικός και η διάγνωση γίνεται μόνο όταν έχουν αρχίσει να αναπτύσσονται επιπλοκές.

Ο διαβήτης μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες επιπλοκές, είτε οξείες όπως το διαβητικό κώμα, είτε χρόνιες λόγω της βλάβης που προκαλούν τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης αίματος στις μεγάλες (μακροαγγειακές επιπλοκές) και μικρές αρτηρίες (μικροαγγειακές επιπλοκές). Οι μικρο- και μακρο- αγγειακές επιπλοκές περιλαμβάνουν τη στεφανιαία νόσο (έμφραγμα μυοκαρδίου), το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, τη νόσο περιφερικών αρτηριών, την αμφιβληστροειδοπάθεια που μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση, τη νεφροπάθεια που μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια και ανάγκη αιμοκάθαρσης, τη νευροπάθεια, και την δημιουργία ελκών των ποδιών (διαβητικό πόδι) που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε ακρωτηριασμό.

Τα βασικά διαγνωστικά κριτήρια περιλαμβάνουν:

• Συμπτώματα διαβήτη και τιμή γλυκόζης στο αίμα μεγαλύτερη ή ίση με 200 mg/dL (11,1 mmol/L) σε τυχαία μέτρηση.
• Τιμή γλυκόζης στο αίμα μεγαλύτερη ή ίση με 126 mg/dL (7,0 mmol/L), μετά από νηστεία (μη κατανάλωση τροφών και ποτών για τουλάχιστον 8 ώρες, συνήθως μετά από ολονύκτια νηστεία).
• Επίπεδο γλυκόζης στο αίμα μεγαλύτερο ή ίσο με 200 mg/dL (11,1 mmol/L), δύο ώρες μετά από δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη (γίνεται με την κατάποση διαλύματος που περιέχει 75 gr γλυκόζης).
• Τιμή γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης A1c (HbA1c) μεγαλύτερη ή ίση από 6,5% (η τιμή της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης αντανακλά το μέσο επίπεδο γλυκόζης στο αίμα κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο έως τριών μηνών).

Οι παραπάνω εξετάσεις θα πρέπει να επαναληφθούν και σε μια ακόμη άλλη μέρα ώστε να επιβεβαιωθεί η διάγνωση του διαβήτη. Με τις ίδιες εξετάσεις αίματος μπορούν επίσης να αναγνωριστούν κατηγορίες ασθενών με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη (η κατάσταση αυξημένου κινδύνου για διαβήτη συχνά αναφέρεται ως προδιαβήτης).

Σ’ αυτές συγκαταλέγονται:

• Τιμή γλυκόζης στο αίμα μεταξύ 100 mg/dL (5,6 mmol/L) και 125 mg/dL (6,9 mmol/L) μετά από ολονύκτια νηστεία.
• Τιμή γλυκόζης στο αίμα μεταξύ 140 mg/dL (7,8 mmol/L) και 199 mg/dL (11 mmol/L) δύο ώρες μετά από δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη.
• Τιμή HbA1c μεταξύ 5,7 και 6,4%.